ΙΔΡΥΜΑ ΜΝΗΜΗΣ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ & ΛΕΩΝΙΔΑ ΖΑΦΕΙΡΗ

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ

Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΑΡΥΤΣΙΩΤΗ


ΑΛΚΜΗΝΗ ΝΤΑΤΣΟΥΛΗ ΣΤΑΥΡΙΔΗ

ΓΛΥΠΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΥΡΕΑΤΙΔΑ Αρχικά είχα σκεφτεί να γράψω έναν κατάλογο για τα γλυπτά του Αρχαιολογικού Μουσείου Άστρους· μελετώντας όμως το υλικό, είδα πως αξιόλογα έργα από τη Θυρεάτιδα (βόρειο τμήμα της Κυνουρίας) βρίσκονται και σε άλλα Αρχ. Μουσεία. Για να φωτιστεί, λοιπόν, πληρέστερα η φυσιογνωμία της περιοχής με τεκμηριωμένα στοιχεία, έκρινα πως έπρεπε να περιληφθούν και τα γλυπτά αυτά. Τα περισσότερα, βέβαια, γλυπτά της Θυρεάτιδας βρίσκονται στο Αρχ. Μουσείο του Άστρους. Το Μουσείο αυτό στεγάζεται στο προεπαναστατικό κτίριο της Σχολής Καρτσιώτη', στον περίβολο της οποίας έγινε η Β' Εθνοσυνέλευση της Ελλάδας (30 Μαρτίου - 18 Απριλίου 1823). Τα ευρήματα, που χρονολογικά ανήκουν από την Προϊστορική ως τη Βυζαντινή εποχή, είναι εκτεθειμένα σε τρεις αίθουσες και στο διάδρομο, ενώ τα αρχιτεκτονικά μέλη βρίσκονται στο διάδρομο και στην αυλή. Τα γλυπτά που παρουσιάζονται στο βιβλίο αυτό χρονολογούνται από την Κλασσική εποχή έως την εποχή της Ρωμαιοκρατίας. Τα περισσότερα τοποθετούνται γύρω στα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. Επειδή το μάρμαρο των περισσοτέρων γλυπτών είναι πεντελικό και όχι ντόπιο, σκούρο Δολιανίτικο, μάρμαρο, νομίζουμε ότι τα έργα φιλοτεχνήθηκαν στην Αθήνα και μεταφέρθηκαν στη Θυρεάτιδα, για να κοσμήσουν την έπαυλη του Ηρώδη και τα μνημεία της γύρω περιοχής. Από το 1988 είχαμε δώσει για τύπωμα το βιβλίο με τα παλαιά ευρήματα της Θυρεάτιδας, αλλά οι καινούργιες ανασκαφές στην έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού, που έφεραν στο φως πολλά νέα ευρήματα, μας επέβαλε την καθυστέρηση της εκτύπωσης - για να έχει η δημοσίευση πιο ολοκληρωμένη μορφή - αφού πρόθεσή μας ήταν να περιλάβει και τα νέα ευρήματα. Αυτό - τουλάχιστον εν μέρει - δεν κατέστη δυνατό, για τεχνικούς λόγους. Ελπίζουμε ότι κάποτε θα γίνει μια πλήρης δημοσίευση όλων των ευρημάτων, που, εκτός του ότι επιβεβαιώνουν το γνωστό συλλεκτικό πάθος του

© Copyright (C) 2011 Zafeiris Foundation Astros Greece. All Rights Reserved

ΑΛΚΜΗΝΗ ΝΤΑΤΣΟΥΛΗ ΣΤΑΥΡΙΔΗ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΣΤΡΟΥΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΛΥΠΤΩΝ


Ι. ΚΟΥΣΚΟΥΝΑ Κ. ΧΑΣΑΠΟΓΙΑΝΝΗ Ι. ΚΑΚΑΒΟΥΛΙΑ

ΘΥΡΕΑΤΙΣ ΓΗ Ιστορία - Αρχαιολογία - Λαογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους λειτούργησε αρχικά ως Αρχαιολογική Συλλογή από το έτος 1983 και στεγάζεται στο κτίριο της Σχολής Καρτσιώτη. Το Μουσείο περιλαμβάνει πολύ αξιόλογα έργα, που κατά το πλείστον προέρχονται από την έπαυλη του Ηρώδη Αττικού στη Λουκού (Εύα). Γι’ αυτό και η αναφορά στην προσωπικότητα του φιλοσόφου, στην έπαυλη την οποία κοσμούσαν και στις ανασκαφές που έγιναν εκεί, είναι απαραίτητη. Τα έργα παρουσιάζονται επιλεκτικά κατά αίθουσα. Ο Βιβούλιος Ίππαρχος Τιβέριος Κλαύδιος Αττικός Ηρώδης ήταν γιός του Αττικού Ιππάρχου Μαραθώνιου και της Βιβούλιας Αλκίας Αγριππίνας. Είχε έναν αδελφό, τον Τιβέριο Κλαύδιο Αττικό Ηρώδη, που αναφέρεται σε δύο επιγραφές που υπάρχουν στην Κέα. Γεννήθηκε στα 101 ή 102 μ.Χ. στον Μαραθώνα και εκεί πέθανε το 177 ή 178 μ.Χ. Οι ρίζες της οικογένειας φθάνουν μέχρι τους Αιακίδες και τον Μιλτιάδη. Κάποιος απόγονος της οικογένειας, ονόματι Ηρώδης, πήγε απεσταλμένος στον Καίσαρα ή τον Αύγουστο. Ο γιός αυτού του Ηρώδη, ο Ευκλεύς, έζησε γύρω στα τέλη του 1ου αι. π.Χ. και γιός του είναι ο Πολύχαρμος Ευκλέους Μαραθώνιος αρχιερεύς, Τιβερίου Καίσαρος Σεβαστού, Ρωμαίος πολίτης…
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ Τὸ βιβλίο αὐτὸ ἀποτελεῖ μία ἀνανέωση καὶ συμπλήρωση τοῦ Ἱστορικοῦ ἀρχαιολογικοῦ ἔργου «Ἡ Θυρεᾶτις» ποὺ γράψαμε καὶ ἐκδώσαμε τὸ 1934. Νέοι τότε, σχεδὸν παιδιά, ἐπισκεφθήκαμε καὶ ἐρευνήσαμε κάθε σπιθαμὴ τῆς Θυρεατικῆς γής. Ἀνεβήκαμε σὲ βουνοκορφές, μελετήσαμε κάστρα, τείχη, ἐρείπια, εὐρήματα ἀνασκαφῶν καὶ ἄλλα σχετικά, κάνοντας ἐπιτόπια ἔρευνα συνδυασμένη μὲ τὴ μελέτη τῶν γραπτῶν πηγῶν καὶ τῶν βοηθημάτων. Τὸ βιβλίο ἐκεῖνο, δημιούργημα φιλότιμης νεανικῆς προσπάθειας μὲ κίνητρα τὸ ἐπιστημονικὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὴν πατριωτικὴ ἀγάπη, περιέσῳσε πολλὰ ἱστορικὰ καὶ ἀρχαιολογικὰ στοιχεῖα, ποὺ ὁ χρόνος ὑστέρα ἀπὸ λίγο τὰ ἀφάνισε. Εἶναι εὐτύχημα ὅτι ἔτσι διασώθηκαν μαρτυρίες γι’ αὐτά, πολλὰ ἀπὸ τὰ ὅποια τώρα πιὰ δὲν ὑπάρχουν. Τὸ δρόμο αὐτῆς τῆς προσφορᾶς πρὸς τὴν ἱστορικοαρχαιολογικὴ ἐπιστήμη καὶ πρὸς τὴ γῆ ποὺ γεννηθήκαμέ μας τὸν εἶχε δείξει ὁ μεγάλος Κυνουριεὺς Κ. Α. Ρωμαῖος, Ἀκαδημαϊκὸς καὶ Πανεπιστημιακὸς καθηγητὴς τῆς Ἀρχαιολογίας, φλογερὸς πατριώτης, ποὺ ἐργάστηκε μὲ πίστη, ἀγάπη καὶ γνώση γιὰ τὴ διαλεύκανση τῆς Κυνουριακῆς Ἱστορίας. Ἀγάπης πρὸς τὸ ἑλληνικὸ χῶμα ποὺ τὸ ὑμνεῖ καὶ αὐτὸς μὲ τὰ λόγια του ἐθνικοῦ μας ποιητῆ Κωστῆ Παλαμᾶ ἀποκαλώντας τὸ στοιχειωμένο καὶ ἱερὸ καὶ ποὺ μένει τὸ ἴδιο ἀπὸ τὸν ἀρχαῖο καιρὸ καὶ κατοικοῦν σ’ αὐτὸ μὲ ἀθάνατη ζωὴ νεράιδες, ἥρωες, θεοί. Ἀγάπη, ἀλλὰ καὶ γνώση· γνώση ποὺ τὴ στήριξε σὲ πλούσια καὶ ἀδιαφιλονίκητα ἐπιστημονικὰ ἐφόδια. «’Ἐμεῖς οἱ νεώτεροι Ἕλληνες», γράφει ὁ Ρωμαῖος στὴ διατριβὴ τοῦ «Κυνουρία καὶ Κυνούριοι, 1955», «ὅσοι μάλιστα ζήσαμε —καὶ εἴμαστε οἱ περισσότεροι—εξω ἀπὸ τὶς πόλεις στὴ μικρή μας ἡλικία σὲ κάποιο χωριό, μικρὸ ἡ μεγάλο, καὶ γνωρίσαμε τοὺς γύρω ἐξοχικοὺς τόπους, τοὺς ἀγαπήσαμε ὅσο κανέναν ἄλλον στὸν κόσμο, ἔστω κι ἂν ἡ ἀγάπη μᾶς αὐτὴ εἶναι ὑποσυνείδητη καὶ τὴν κρύβουμε μέσα μας. Σὰν εἶναι ἔτσι σὲ μᾶς ἐξαρχῆς ἀγαπητοὶ οἱ ἔνδοξοι ἑλληνικοὶ τόποι καὶ τοὺς λαμπρύνει τὸ Ἱστορικὸ γόητρο, τὸ ἐνδιαφέρον μας γιὰ τὴν ἑλληνικὴ ἱστορία καὶ τοπογραφία πρέπει νὰ εἶναι διπλό»…
Βιβλιοθήκης Προοίμιο H    καταγραφή και η αναλυτική παρουσίαση μιας βιβλιοθήκης εξυπηρετεί αφενός την αυτονόητη χρηστικότητα του άπλου καταλόγου και αφετέρου την ερευνητική δυναμική που προσφέρει η γνώση μιας μονάδας ανάλυσης με «παραδειγματική» άξια. Ανάλογα δηλαδή με το χαρακτήρα της βιβλιοθήκης —αν είναι προσωπική, σχολική, μοναστηριακή —   είναι δυνατό να έχουμε τόσο το παράδειγμα όσο και τη μονάδα σύγκρισης για ένα σύνολο ομοειδών δεδομένων. Η εσωτερική επομένως ανάλυση της βιβλιοθήκης (των βιβλίων που περιέχει και των πληροφοριών που αυτά και μόνο αποδεσμεύουν), σε συνδυασμό με εξωτερικά στοιχεία που προκύπτουν από την αρχειακή και τη βιβλιογραφική έρευνα, μπορεί να οδηγήσει σε ερευνητικές υποθέσεις, ελέγξιμες εκ των υστέρων μέσω άλλων, ανάλογων, παραδειγμάτων. Μέσα από μια τέτοια επαγωγική λογική, θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ως αντικείμενο αυτής εδώ της παρουσίασης τη σχολική βιβλιοθήκη των αρχών του 19ου αιώνα. Λεν πρόκειται ωστόσο για μία   σχολική βιβλιοθήκη. Η σημαντική τομή της ίδρυσης του ελληνικού κράτους συνεπάγεται τη μετάβαση από τη σχολική βιβλιοθήκη που, με ατομική η κοινοτική πρωτοβουλία, συγκροτείται και λειτουργεί στα ελληνικά κέντρα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, στη σχολική βιβλιοθήκη του ελληνικού κράτους, η οποία τείνει να ελέγχεται, η και δημιουργείται, από μια κεντρική εξουσία. Λυτό είναι σαφέστερο στην περίπτωση της Βιβλιοθήκης του Αγίου Ιωάννη, εφόσον θα βρεθεί, μετά την επιτυχή έκβαση της Επανάστασης, μέσα στα όρια του ελληνικού κράτους. Η μετάβαση δε σημαίνει βεβαίως ρήξη. Αντίθετα, έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε, εφόσον τα στοιχεία που διαθέτουμε το επιτρέπουν, τις επικαλύψεις, τις συνέχειες συνεπώς, άλλα και τις ανανεώσεις η ανατροπές των αναλογικών συσχετισμών. Πέρα από τις γενικές παρατηρήσεις που μπορούν να διατυπωθούν σχετικά με τη Βιβλιοθήκη της Σχολής Καρτσιώτη στον "Άγιο Ιωάννη, υπάρχουν οι υποθέσεις που αφορούν στην ιδιαίτερη φυσιογνωμία της και που συνδέονται προφανώς και με την προσωπικότητα του δωρητή της. Ο Δημήτριος Καρτσιώτης, που αποφάσισε στην καμπή του 18ου αιώνα να χρηματοδοτήσει τη λειτουργία ενός ανώτερου σχολείου στη γενέτειρά του, τον "Άγιο Ιωάννη Κυνουρίας, και να το προικίσει με μια αξιόλογη βιβλιοθήκη, ήταν ένας από τους πλουσιότερους έλληνες έμπορους της Τεργέστης…
Κάνοντας κλικ στο αντίστοιχο εικονίδιο μπορείτε να διαβάσετε ή και να κατεβάσετε το βιβλίο σε μορφή pdf, για προσωπική χρήση. Απαγορευομένης κάθε άλλης χρήσης χωρίς έγγραφη εξουσιοδότηση του Ιδρύματος Ζαφείρη και των κατόχων πνευματικών διαιωμάτων.
ΙΔΡΥΜΑ ΜΝΗΜΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΛΕΩΝΙΔΑ ΖΑΦΕΙΡΗ
© Copyright (C) 2011 Zafeiris Foundation Astros Greece. All Rights Reserved
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΑΡΥΤΣΙΩΤΗ Βιβλιοθήκης Προοίμιο H καταγραφή και η αναλυτική παρουσίαση μιας βιβλιοθήκης εξυπηρετεί αφενός την αυτονόητη χρηστικότητα του άπλου καταλόγου και αφετέρου την ερευνητική δυναμική που προσφέρει η γνώση μιας μονάδας ανάλυσης με «παραδειγματική» άξια. Ανάλογα δηλαδή με το χαρακτήρα της βιβλιοθήκης —αν είναι προσωπική, σχολική, μοναστηριακή— είναι δυνατό να έχουμε τόσο το παράδειγμα όσο και τη μονάδα σύγκρισης για ένα σύνολο ομοειδών δεδομένων. Η εσωτερική επομένως ανάλυση της βιβλιοθήκης (των βιβλίων που περιέχει και των πληροφοριών που αυτά και μόνο αποδεσμεύουν), σε συνδυασμό με εξωτερικά στοιχεία που προκύπτουν από την αρχειακή και τη βιβλιογραφική έρευνα, μπορεί να οδηγήσει σε ερευνητικές υποθέσεις, ελέγξιμες εκ των υστέρων μέσω άλλων, ανάλογων, παραδειγμάτων… ΑΛΚΜΗΝΗ ΝΤΑΤΣΟΥΛΗ ΣΤΑΥΡΙΔΗ ΓΛΥΠΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΥΡΕΑΤΙΔΑ Αρχικά είχα σκεφτεί να γράψω έναν κατάλογο για τα γλυπτά του Αρχαιολογικού Μουσείου Άστρους· μελετώντας όμως το υλικό, είδα πως αξιόλογα έργα από τη Θυρεάτιδα (βόρειο τμήμα της Κυνουρίας) βρίσκονται και σε άλλα Αρχ. Μουσεία. Για να φωτιστεί, λοιπόν, πληρέστερα η φυσιογνωμία της περιοχής με τεκμηριωμένα στοιχεία, έκρινα πως έπρεπε να περιληφθούν και τα γλυπτά αυτά. Τα περισσότερα, βέβαια, γλυπτά της Θυρεάτιδας βρίσκονται στο Αρχ. Μουσείο του Άστρους. Το Μουσείο αυτό στεγάζεται στο προεπαναστατικό κτίριο της Σχολής Καρτσιώτη', στον περίβολο της οποίας έγινε η Β' Εθνοσυνέλευση της Ελλάδας (30 Μαρτίου - 18 Απριλίου 1823). Τα ευρήματα, που χρονολογικά ανήκουν από την Προϊστορική ως τη Βυζαντινή εποχή, είναι εκτεθειμένα σε τρεις αίθουσες και στο διάδρομο, ενώ τα αρχιτεκτονικά μέλη βρίσκονται στο διάδρομο και στην αυλή… ΑΛΚΜΗΝΗ ΝΤΑΤΣΟΥΛΗ ΣΤΑΥΡΙΔΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΣΤΡΟΥΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΛΥΠΤΩΝ Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους λειτούργησε αρχικά ως Αρχαιολογική Συλλογή από το έτος 1983 και στεγάζεται στο κτίριο της Σχολής Καρτσιώτη. Το Μουσείο περιλαμβάνει πολύ αξιόλογα έργα, που κατά το πλείστον προέρχονται από την έπαυλη του Ηρώδη Αττικού στη Λουκού (Εύα). Γι’ αυτό και η αναφορά στην προσωπικότητα του φιλοσόφου, στην έπαυλη την οποία κοσμούσαν και στις ανασκαφές που έγιναν εκεί, είναι απαραίτητη. Τα έργα παρουσιάζονται επιλεκτικά κατά αίθουσα… Ι. ΚΟΥΣΚΟΥΝΑ Κ. ΧΑΣΑΠΟΓΙΑΝΝΗ Ι. ΚΑΚΑΒΟΥΛΙΑ ΘΥΡΕΑΤΙΣ ΓΗ Ιστορία - Αρχαιολογία - Λαογραφία ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ Τὸ βιβλίο αὐτὸ ἀποτελεῖ μία ἀνανέωση καὶ συμπλήρωση τοῦ Ἱστορικοῦ ἀρχαιολογικοῦ ἔργου «Ἡ Θυρεᾶτις» ποὺ γράψαμε καὶ ἐκδώσαμε τὸ 1934. Νέοι τότε, σχεδὸν παιδιά, ἐπισκεφθήκαμε καὶ ἐρευνήσαμε κάθε σπιθαμὴ τῆς Θυρεατικῆς γής. Ἀνεβήκαμε σὲ βουνοκορφές, μελετήσαμε κάστρα, τείχη, ἐρείπια, εὐρήματα ἀνασκαφῶν καὶ ἄλλα σχετικά, κάνοντας ἐπιτόπια ἔρευνα συνδυασμένη μὲ τὴ μελέτη τῶν γραπτῶν πηγῶν καὶ τῶν βοηθημάτων. Τὸ βιβλίο ἐκεῖνο, δημιούργημα φιλότιμης νεανικῆς προσπάθειας μὲ κίνητρα τὸ ἐπιστημονικὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὴν πατριωτικὴ ἀγάπη, περιέσῳσε πολλὰ ἱστορικὰ καὶ ἀρχαιολογικὰ στοιχεῖα, ποὺ ὁ χρόνος ὑστέρα ἀπὸ λίγο τὰ ἀφάνισε. Εἶναι εὐτύχημα ὅτι ἔτσι διασώθηκαν μαρτυρίες γι’ αὐτά, πολλὰ ἀπὸ τὰ ὅποια τώρα πιὰ δὲν ὑπάρχουν…
ΙΔΡΥΜΑ ΜΝΗΜΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΛΕΩΝΙΔΑ ΖΑΦΕΙΡΗ